Klarnet Kullanım Kılavuzu
Klarnet Kullanma Kılavuzu
Klarnet, yaklaşık 200 parçanın bir araya gelmesiyle çalışan karmaşık bir enstrümandır. Gövdesi ahşap, ebonit, plastik veya çeşitli metallerden yapılabilir. Ana gövdenin üzerinde, nota deliklerini kapatmaya yönelik mekanik bir sistem bulunmaktadır. Bu mekanizma, klarnetin işlevselliği için hayati bir öneme sahiptir.
Klarnet, farklı özelliklerde birçok materyalin bir araya gelmesiyle çalışır. Bu materyaller ahşap, plastik, deri, pirinç, alpaka, mantar, keçe ve yay çeliğidir. Her biri farklı özelliklere sahip bu materyallerin, kusursuz bir uyum içinde çalışması gerekmektedir. Ancak nefesli enstrümanların ömrünü ve periyodik bakım süresini olumsuz yönde etkileyebilecek bazı durumlar vardır. Bu durumların başında kullanım esnasında enstrümanın içinde oluşan nem ve su ile ısı değişkenliği gelir.
Nem ve Su Nasıl Oluşur ve Zararları Nelerdir?
Nefesli enstrümanlarda su oluşumu normal bir durumdur. Kullanım esnasında verilen ılık ve nemli nefes, klarnetin daha soğuk yüzeyine çarpar ve içerisindeki nem, suya dönüşür. Enstrümanın boru şeklindeki gövdesinde yoğunlaşan su, kalak kısmından damlamaya başlar. Bu olay “yoğuşma” olarak adlandırılan fiziksel bir süreçtir. Bazı kullanıcılar buna “tükürük” dese de, oluşan sıvı yalnızca sudur. Ancak bu suyun klarnetler üzerinde ciddi zararları bulunmaktadır.
Su Oluşumunu Etkileyen Faktörler
Su ve nem her kullanımda oluşur, ancak bazen daha fazla, bazen daha az olur. Bu durumun sebepleri şunlardır:
Mevsimsel Nedenler:
-Yaz mevsiminde, hava sıcak olduğu için nefesin içindeki nemin daha küçük bir kısmı suya dönüşür. Bu durumda enstrüman içinde genelde terleme görülür.
-Kış mevsiminde, nefesin içindeki nem daha soğuk bir yüzeye çarptığında, yoğun olarak suya dönüşür ve zamanla kalak kısmından damlamaya başlar. Bu durum klarnetler için yıpratıcı olabilir.
Nem Değişkenliğinin Zararları
Nem ve su oluşumu, ahşap klarnetlerde bazı riskler oluşturur. Bakımı yapılmadan kullanılan ahşap klarnetlerde nem dengesi değişir. Nem oranı arttıkça ahşap genişler. Bu genişleme hızlı olursa ahşabın dokusu uyum sağlayamaz ve çatlamalara yol açabilir.
Kullanım yoğunluğu azaldığında, ahşabın nemi azalır ve daralma başlar. Bu da çatlama riskini artırabilir.
Nemli kalan klarnetlerde yaylar hızla paslanır, kaplamalar korozyona uğrar, güderilerde bakteri üremesi sonucu küf oluşur ve bu parçalar özelliklerini kaybeder.
Stop keçeleri veya mantarlar sertleşebilir ya da dökülebilir. Tüm bu etkenler, klarnetin periyodik bakım süresini kısaltır. Bu durum yalnızca ahşap klarnetler için değil, ebonit, plastik veya metal klarnetler için de geçerlidir.
Isı Değişkenliği ve Zararları
Klarnet, kullanım sırasında içerisine üflenen ılık nefes nedeniyle ısınır ve kullanım sonrasında soğur. Bu ısı değişkenliği, özellikle ahşap enstrümanlar için risklidir. Ancak bu durumu tamamen engellemek mümkün değildir.
Isı Değişkenliğinin Ahşap Enstrümanlara Zararları
Kullanım sırasında ısınan ahşap klarnet, genişler ve bu durum enstrümanın tizleşmesine neden olur. Kullanım sona erdiğinde, ahşap daralır ve eski haline döner. Eğer bu genleşme ve daralma süreçleri hızlı gerçekleşirse, ahşabın çatlama riski artar.
Uzun süre kullanılmış ve çok fazla ısınmış ahşap klarnetler, kullanım sonrasında bir anda soğuk bir ortama bırakılmamalıdır. Isı geçişleri yavaş bir şekilde sağlanmalıdır.
Ani ısı değişiklikleri, ahşap enstrümanlarda çatlama riskini artırır. Bu nedenle, enstrümanın ısı geçişlerinin kontrollü bir şekilde gerçekleşmesine özen gösterilmelidir.
Klarnet Kullanımında Dikkat Edilmesi Gerekenler
Klarnet, doğru bakım ve özenle uzun yıllar kullanılabilecek bir enstrümandır. Ancak, klarnetlerin yapısı ve malzemesi gereği dikkat edilmesi gereken bazı önemli noktalar bulunmaktadır. Bu rehber, klarnet kullanımı sırasında uyulması gereken temel kuralları ve dikkat edilmesi gereken hususları içermektedir:
- Her Kullanım Sonrası Temizlik
Kullanım süresi fark etmeksizin, klarnetin her kullanımından sonra içerisinde biriken nem veya su, uygun bir kurulama beziyle temizlenmelidir. Bu işlem, baril ve kalak dahil olmak üzere tüm parçalar için yapılmalıdır.
-Temizlik yapılmazsa, ahşap klarnetlerde çatlak oluşabilir.
-Ahşap, ebonit veya bakalit klarnetlerin bakım ömrü kısalır.
-Güderiler ve keçeler özelliklerini kaybeder, sertleşir. Yaylar oksitlenip kırılabilir. Metal aksamlar korozyona uğrar ve kaplamalar hızlı yıpranır.
- Klarneti Çantası Dışında Muhafaza Etmek
Klarnet, montaj edilmiş şekilde bekletilmemelidir. Kullanım sonrası sökülerek çantasında muhafaza edilmelidir.
Aksi halde, eklem yerlerinde biriken nem ahşap tarafından emilir ve şişmeye neden olur. Bu durum, eklem yerlerinin zorlanmasına ya da tamamen kilitlenmesine yol açabilir.
Eklem mantarlarının ömrü kısalır ve parçalar arasında boşluk veya sallantı oluşabilir.
- Ani Isı Değişimlerinden Koruma
Özellikle ahşap klarnetler, ani ısı değişimlerinden korunmalıdır.
Sıcak bir ortamdan soğuk bir ortama veya tam tersi ani geçişlerden kaçınılmalıdır.
Ahşap klarnetler, klima rüzgarına veya doğrudan güneş ışığına maruz bırakılmamalıdır.
Çok sıcak ya da çok soğuk ortamlarda uzun süre bekletmek, ahşapta çatlak oluşumuna neden olabilir.
- Gres Yağı Kullanımı
Her kullanımdan önce eklem mantarları ve mantarın geçtiği kısımlar gres yağı ile yağlanmalıdır.
Bu uygulama, sökme ve takmayı kolaylaştırır.
Eklem mantarlarının ömrünü uzatır ve eklem yerlerinde biriken suyun ahşap tarafından emilmesini engeller.
- Çanta Kullanımı ve Metal Aksamların Korunması
Klarnet, her zaman çantasında muhafaza edilmelidir. Özellikle gümüş kaplamalı metal aksama sahip klarnetlerde bu durum daha da önemlidir.
Çanta dışında açıkta bekletilen gümüş kaplamalar, oksitlenerek kararabilir.
Bu durum, hem kaplamaların ömrünü kısaltır hem de kozmetik açıdan kötü bir görünüm oluşturur.
- Yeni Ahşap Klarnetlerde Adaptasyon Süreci
Yeni alınan ahşap klarnetler için bir adaptasyon süreci gereklidir.
Bu süreç, ahşabın ısı ve nem değişikliklerine uyum sağlaması ile titreşimlere alışması için yaklaşık bir ay sürer.
İlk bir ay boyunca klarnet, günde en fazla iki periyot halinde 15’er dakika kullanılmalıdır. Düzenli kullanılmadığında bu süreç uzayabilir; en fazla iki günde bir çalınması önerilir.
- Güderi Bakımı
Yoğun ve uzun süreli kullanımda, klarnet güderilerinde nem birikebilir.
Bu durum, güderilerin ömrünü kısaltır ve üzerinde bakteri üremesine ya da küf oluşmasına neden olabilir.
Klarnet çantasında biriken nem, ahşap parçaların nem oranını artırabilir.
Güderilerin nemini almak için özel keçe veya bezler kullanılması önerilir.
- Tuşelerin Temizliği
Klarnet tuşeleri, özellikle parmak temas eden noktalarda, elden geçen ter ve yağ nedeniyle zarar görebilir.
Terdeki tuz, zamanla kaplamalara zarar verir.
Parmak temas etmeyen noktalarda ise gümüş kaplamalarda oksitlenme ve kararma görülebilir. Tuşelerin haftada 1-2 kez çizme veya aşındırma yapmayan özel bir bezle temizlenmesi önerilir.
Elleri fazla terleyen kullanıcılar bu temizliği her kullanım sonrasında yapmalıdır.
Ahşap Klarnetlerin Yağlanması
Ahşap klarnetler, kullanım sırasında oluşan nem ve suyu içine çekmemesi için belirli aralıklarla yağlanmalıdır. Bu yağlama işlemi iki ana kategoride ele alınabilir: kullanıcı tarafından yapılan yağlama işlemi ve bir atölye tarafından profesyonel olarak gerçekleştirilen yağlama işlemi.
Kullanıcıların tam anlamıyla yağlama işlemi yapması önerilmemektedir. Bunun sebebi, yağlama sırasında yapılan hataların, klarnetin performansını olumsuz olarak etkilemesi ve ciddi sorunlara yol açabilmesidir. Bu sorunlar aşağıdaki gibi sıralanabilir:
Yanlış Yapılan Yağlama Sonucu Oluşabilecek Sorunlar
Yağ Kalıntıları:
Yağ kalıntıları iyi temizlenmediğinde zamanla klarnetin bütün parçalarına yayılabilir. Metal aksamlarda ve ahşap yüzeylerde toz ile birleşerek bir tabaka oluşturur. Bu tabaka kuruduğunda temizlenmesi oldukça zor hale gelir.
Güderi ve Keçe Sorunları:
Yağ güderi veya ahşap yüzeylere yapışabilir. Bu durum, çalma esnasında istenmeyen yapışma seslerine neden olabilir. Özellikle yağ, stop keçelerine veya mantarlara temas ederse, zamanla bu parçaların düşmesine veya yırtılmasına yol açabilir.
Eklem Mantarları:
Yağın eklem mantarlarına temas etmesi durumunda, mantar yağı emerek yapıştırıcısının özelliğini kaybetmesine ve mantarın sökülmesine sebep olabilir.
Kullanıcının Yapabileceği Yağlama İşlemi
Kullanıcılar tam anlamıyla bir yağlama işlemi yapmamalıdır. Bunun yerine, yağ ile nemlendirilmiş bezlerle ahşap yüzeyleri temizlemeleri önerilir.
Uygulama Yöntemi:
Hazırlık:
Yağlama için uygun bir bez, yağ ile hafifçe nemlendirilir.
Bezi elimiz ile sıktığımızda yağ akmaması gerekir ancak aynı zamanda nemli bir his bırakması gerekir.
Dış Temizlik:
Ahşap parçalar, yağlı bezle dikkatlice silinir. Bezin temas ettiği yüzeyde ince ve parlak bir film tabakası oluşmalı; damla şeklinde yağ birikmemelidir.
Güderi, mantar veya keçe gibi hassas parçalara temas edilmemelidir.
Silme işlemi tamamlandıktan sonra, kuru bir bez ile fazla yağ arındırılmalıdır.
İç Temizlik:
Klarnetin içi, özel yağlama çubukları yardımıyla yağlı bezle silinir.
Yağlama çubuğunun ucundaki pamuk yağ ile nemlendirilir varsa fazla yağ alınır ve klarnetin içerisinde birkaç tur geçilir.
Yağlama işleminin ardından, ortalama bir saat beklenir ve iç yüzeyler kuru bir bezle temizlenir.
Profesyonel Yağlama İşlemi
Kullanıcının sınırlı yağlama işlemleri dışında, belirli aralıklarla profesyonel bir atölyede detaylı yağlama işlemi yaptırılması önerilir. Profesyonel yağlama, klarnetin ahşap parçalarının uzun ömürlü olmasını sağlar ve performansını optimize eder. Atölyelerde klarnetin metal aksamları komple sökülür ve yağın klarnetin hassas bölgelerine zarar vermeyecek şekilde uygulanması sağlanır. Yağlama işlemi her noktaya uygulanır ve ahşabın yağı çekmesi için daha uzun bir süre bekletilir.
Sonuç olarak, ahşap klarnetlerin yağlanması hem klarnetin ömrünü uzatır hem de performansını korur. Ancak, bu işlemin doğru ve dikkatli bir şekilde uygulanması büyük önem taşır.
Metal Parçaların Temizlenmesi ve Bakımı
Klarnet gibi nefesli enstrümanların metal parçaları, düzenli bakım gerektirir. Özellikle tuşeler de kullanıma bağlı olarak biriken yağ ve kir tabakaları, zamanla enstrümanın performansını ve ömrünü olumsuz etkileyebilir. Bu nedenle, metal parçaların düzenli olarak temizlenmesi, hem enstrümanın ömrünü uzatmak hem de hijyen sağlamak açısından büyük önem taşır.
Metal Parçalarda Kir ve Yağ Tabakasının Zararları
Metal parçalarda biriken kir ve yağ tabakasının zamanla neden olabileceği sorunlar şunlardır:
Kaplama Hasarları ve Korozyon
-Tuşeler de biriken tabaka, kaplamaların oksitlenmesine ve korozyona uğramasına yol açar.
Zamanla kaplamaların aşınmasına ve işlevini yitirmesine neden olur.
-Bu tabaka oldukça korozif olduğu için yaylarda paslanmaya ve deformasyona neden olabilir.
-Kirli yüzeyler bakteri üremesi için uygun ortam oluşturur.
Enstrümanda ve çantasında kötü kokulara sebep olur. Çantada oluşan koku genellikle kalıcıdır.
-Düzenli temizlik yapılmaması, periyodik bakımın maliyetini artırır.
Temizlik Önerisi
Yukarıdaki olumsuzlukların önüne geçmek için metal parçaların haftada en az iki kez özel tasarlanmış yağ ve kir tutucu temizlik bezleriyle silinmesi önerilir. Temizlik sırasında şu noktalara dikkat edilmelidir:
-Silme işlemi sırasında fazla baskı uygulanmamalıdır.
-El teması olan veya olmayan bütün yüzeylerin temizlenmesine özen gösterilmelidir.
Gümüş Kaplamaların Oksitlenmesi ve Kararması Durumunda Temizlik
Gümüş kaplama yüzeylerin temizliği, hassasiyet gerektiren bir işlemdir. Yanlış yöntemler, kaplamaların ömrünü kısaltabilir veya yüzeyde daha büyük sorunlara yol açabilir. Gümüş kaplama temizliği, aşağıda açıklanan üç adımda yapılmalıdır:
- Parlatma Bezi Kullanımı
Parlatma bezi, gümüş kaplamaların üzerindeki kararmış yüzeyi temizlemek için mikro aşındırıcı tanecikler içerir.
Bezi kullanırken hafif bir baskı uygulayın ve gümüş yüzeyin parlaklığını kazanana kadar işlemi tekrarlayın.
Ahşap yüzeylere temas etmemesine özen gösterin.
- Islak Temizleme Bezi Kullanımı
Parlatma işlemi sonrası, yüzeyde kalan mikro tanecikleri temizlemek için saf suyla nemlendirilmiş bir bez kullanılır.
Bezin fazla suyunu sıkarak gümüş yüzeyleri iyice silin.
Ahşap yüzeylere temasından kaçının.
- Kurulama Bezi Kullanımı
Nemli bezle temizleme işlemi sonrası, yüzeyde su ve tanecik kalmaması için kurulama bezi kullanılır.
Bu adım, yüzeyin tamamen temizlenmesini ve parlak kalmasını sağlar.
Dikkat Edilmesi Gereken Hususlar
Metal parlatıcı ürünler (sıvı, krem veya bez) mikron boyutunda aşındırıcı tanecikler içerir. Bu tanecikler, metallerin oksit tabakasını temizlerken, yanlış kullanım durumunda ciddi sorunlara yol açabilir.
Parlatma sonrası temizleme işlemi yapılmazsa, bu tanecikler klarnetin diğer yüzeylerine zamanla yayılabilir ve zarar verebilir.
Bu durumun uzun vadeli etkiler:
-Kaplamalarda mikroskobik oyuklar oluşarak ana metale kadar zarar verebilir.
-Klarneti kullandıkça parmaklarımızla sürekli aşındırma işlemi yapmış oluruz ve böylece kaplamaların ömrü kısalmış olur.
-Ahşap yüzeylerde biriken tanecikler, temizlenmesi zor tortulara yol açar.
-Yaylarda korozyon oluşumuna neden olur.
-Keçelerin renginin solmasına veya sertleşmesine sebep olabilir.
Klarnet Güderilerinin Bakımı
Klarnetin diğer parçaları gibi güderilerinin de uzun ömürlü olması ve daha konforlu bir şekilde kullanılabilmesi için düzenli bakıma ihtiyaç vardır. Kullanım sırasında klarnetin içerisinde su birikir ve bu durum enstrümanın nem oranını artırır. Bu nem, güderilerde küçük su tanelerinin birikmesine neden olur. Genellikle deriden imal edilen güderiler, nem ve sudan olumsuz etkilenir ve bu durum zamanla performanslarını düşürür.
Güderilere Uygulanacak Bakım
Klarnet uzun süre aralıksız kullanılacaksa, özellikle üst parçadaki güderilerin nemi saatte bir kez kuru bir peçete ile alınmalıdır. Bu işlem için aşağıdaki adımları izleyebilirsiniz:
-Tuşeye bastıktan sonra kuru bir peçeteyi güderi ile kapattığı delik arasına yerleştirin.
Peçetenin nemi çekmesini sağlayın.
Daha sonra tuşeyi tekrar açarak, baskı uygulamadan peçeteyi güderi ve delik arasından çıkarın.
-Bu işlem için özel olarak geliştirilmiş güderi temizleme kağıtları da kullanılabilir. Temizleme kağıtları, peçeteden daha etkili bir nem alımı sağlayabilir ve güderilere zarar vermez.
Güderi Bakımı Yapılmazsa Ne Olur?
Bakım ihmal edilirse, klarnet ve güderiler üzerinde aşağıdaki gibi olumsuz etkiler gözlemlenebilir:
-Klarnet Bakım Süresi Kısalır: Güderilerin ömrü azalır, dolayısıyla klarnetiniz daha sık bakım gerektirir.
-Güderiler Sertleşir: Kullanım sırasında sertleşen güderiler, ses oluşumunda rahatsız edici gürültüler yaratabilir.
-Hava Kaçakları Oluşur: Nemden şişen güderiler, delikleri tam kapatamaz ve hava kaçaklarına sebep olabilir.
-Klarnet Çantasında Nem Riski: Suyu çekmiş güderiler kurutulmazsa, klarnet çantasında nemli bir atmosfer oluşabilir. Bu durum, çantanın içindeki metal ve ahşap parçaların zarar görmesine neden olabilir.
