Klarnete Başlama Kılavuzu

Klarnete başlamak istiyorsunuz, ancak yaptığınız araştırmalar sonucunda kafanız mı karıştı? Bu oldukça normal, çünkü bilgi kirliliği nedeniyle doğru ve güvenilir bilgilere ulaşmak giderek zorlaşıyor.

İnternet siteleri, sosyal medya grupları ya da satış platformlarından bilgi edinmeye çalışmayı bir kenara bırakın. Sizin için özenle hazırladığımız bu klarnete başlama kılavuzuna odaklanarak doğru adımları atabilirsiniz.

Bu rehberde ele aldığımız temel özelliklere sahip bir klarnet, başlangıç aşamasında size büyük bir destek sağlayacaktır. Unutmayın, enstrüman öğrenme süreci, sabır ve pratik gerektiren bir yolculuktur; doğru bir başlangıç, bu süreci daha keyifli ve sürdürülebilir hale getirecektir.

Klarnet Seçimi ve İlk Adımlar

Klarnet dünyasında birçok segment ve farklı fiyat aralıklarında sayısız marka ile model bulunmaktadır. Yeni başlayan bir kişinin hangi fiyat aralığındaki klarneti tercih edeceği kişisel ihtiyaçlara ve bütçeye bağlıdır. Ancak şunu unutmamak gerekir: En pahalı klarneti satın almak hemen çalmaya başlamayı garanti etmediği gibi, ucuz bir klarneti satın almakta çalmayı imkânsız hale getirmez.

Bu süreç tamamen bireyseldir. Ancak elbette ki tercih edilen enstrümanın belirli standartları karşılaması beklenir, bu standartları taşımayan enstrüman ile başlamak ilerleme sürecini yavaşlatır. Düzenli çalışan ve bu sürece zaman ayıran herkes klarnet çalmayı öğrenebilir. Sistemli bir çalışma programı ve düzenli egzersizlerle bu süreç daha hızlı ve verimli hale gelir.

Klarnetten Beklentileriniz Neler Olmalı?

Klarnet seçerken dikkat edilmesi gereken temel unsurlar şunlardır:

-Ergonomi: Enstrümanın rahat ve kolay bir şekilde kullanılabilir olması, uzun süreli çalışmalar sırasında konfor sağlar.

-Akort Uyumu: Doğru ses tonlarının elde edilmesi için klarnetin akort açısından sorunsuz olması gerekir.

-Konforlu ve Akışkan Klavye: Tuşların hareketi ve yerleşimi, parmakların rahatça hareket etmesine olanak sağlamaktadır.

-Üfleme Kolaylığı: Enstrümanda hava kaçaklarının olmaması, rahat bir üfleme deneyimi sunarak ses kalitesini artırır.

Bir sonraki adımda, farklı klarnet segmentleri hakkında daha detaylı bilgiler sunacağız. Klarnet çalmaya giden bu keyifli yolda, doğru bilgilerle ilerlemek başarıyı hızlandıracaktır.

Şimdi klarnet segmentlerini belirleyelim ve tanıtalım.

1- ahşap klarnetler

2-ebonit klarnetler

3- bakalit klarnetler

4-metal klarnetler

Klarnet Segmentlerine Ayrıntılı Bakış

1- Ahşap Klarnetler

Ahşap klarnetleri kendi içinde birkaç farklı başlık altında inceleyelim.

Bölüm 1: Ahşap Çeşidine Göre Klarnetler

Dünya klarnet piyasasında uzun yıllardır üst segment ve orta segment olarak kabul edilen farklı ahşap türleri kullanılmaktadır. Bu türlere göre klarnetlerin fiyatlandırması yapılır.

Üst segment ahşaplar arasında grenadil, cocobolo ve mopane ağaçları bulunur. Bu ağaç türleri nefesli enstrümanlarda yaygın olarak kullanılır ve oldukça sert bir yapıya sahiptir. Kullanım sırasında dikkat edilmesi gereken birçok parametre vardır; bu kurallara uyulmadığında ahşap çatlayabilir veya şekil değiştirebilir. (Ahşabın çalışması, daralma, genişleme veya eğilme gibi şekil değişikliklerini ifade eder.)

Üst segment enstrümanlardan beklenen özellikler şunlardır:

-Ahşabın mümkün olduğunca az budaklı olması,

-Ahşabın yeterince kuru olması

-Ahşabın uygun yağlar ile yeteri kadar yağlanmış olması,

-Mekanik olarak dayanıklı olması,

-Ergonomik bir yapıya sahip olması,

-Konforlu ve akıcı bir klavyeye sahip olması,

-Akort açısından beklentileri karşılaması,

-Metal parçaların kaplamasının dayanıklı olması.

Orta Segment Ahşaplar

Orta segment ahşaplar arasında gül, şimşir ve zeytin ağaçları bulunur. Bu ağaçlar sert ahşap grubuna dahil olmakla birlikte, grenadil gibi üst segment ahşaplara kıyasla biraz daha yumuşak kalır ve özgül ağırlıkları da daha düşüktür. Diğer ahşap nefesli enstrümanlar gibi, orta segment ahşaplardan yapılan klarnetlerin de dikkatli kullanılması gereklidir, aksi halde sorun çıkarabilirler.

Bölüm 2: Mekanik Yapısına Göre Ahşap Klarnetler

Daha önce belirtildiği gibi grenadil, cocobolo ve mopane gibi ağaçlar dünya klarnet piyasasında üst segment olarak kabul edilmektedir. Ancak bir klarnetin üst segment olarak değerlendirilebilmesi için yalnızca ahşap kalitesi değil, aynı zamanda mekanik, ergonomik, akort ve konfor açısından da belirli standartlara sahip olması gereklidir. Ahşap kalitesi yüksek olsa bile, mekanik açıdan beklentilerin altında kalıyorsa, bu klarnete üst segment diyemeyiz.

Örneğin, Çin’den ithal edilen bazı markalar grenadil ağacını kullanmakta, ancak bu klarnetlerin tuşe yapısı, ergonomisi ve mekanikleri düşük kaliteli bakalit klarnetlerle aynıdır. Bu durumda bu klarnetler üst segment olarak değerlendirilemez.

Mekanik olarak iyi bir klarnetin sahip olması gereken özellikler şunlardır:

Mekanik olarak dayanıklı olması ve kolay arıza vermemesi,

Mekanizmanın boşluksuz ve sessiz çalışması,

Tuşeler de sallantı olmaması,

Metal parçaların kaplamalarının dayanıklı olması,

Mekanik aksamda kullanılan yayların kalitesi ve geri dönüşlerde verdiği hissiyatın iyi olması.

Ebonit Klarnetler

Ebonit, kauçuk ağacının öz sütü ile belirli oranlarda kükürdün karıştırılması sonucu elde edilen bir malzemedir ve nefesli enstrümanlarla uyumludur. Abanoz ağacına alternatif olarak geliştirilmiştir ve çoğunlukla ahşap olmayan orta segment klarnetlerde tercih edilir. Ebonit klarnetler, ergonomisi ve akordu yeterince iyi olduğu sürece, ahşabın çatlama problemi veya bakım zorlukları nedeniyle profesyonel alanda da kullanılabilir. Ancak, ergonomik standartlara uygun ve akordu iyi olan bir ebonit klarnet bulmak zordur. Çoğu zaman, düşük kaliteli plastik klarnetlerle aynı ergonomi ve akort özelliklerine sahip olacak şekilde üretilirler; kullanılan malzeme ebonit olsa da bu tür klarnetlerin başka bir farklılığı bulunmaz.

Paket içinden çıkan bek genellikle düşük kalitede olup geometrisi standart dışı ve çoğunlukla kullanılamayacak durumdadır.

Not: Bir klarnetin ebonit veya bakalit olup olmadığını kullanıcılar kolaylıkla ayırt edemez; satıcıların büyük bir kısmı da bu konuda bilgi sahibi değildir ve kulaktan dolma bilgiler aktarırlar. Normalde ebonit zımparalandığında kahverengi bir toz çıkartırken, plastik siyah bir toz verir. Ancak kimse klarnetini zımparalatmayacağı için bu konuda bir belirsizlik oluşur. Bu konuya dair bilgilendirici bir video paylaşılacaktır.

Ebonit klarnet satın alırken karşılaşacağınız durumlar.

Satıcının klarnetin ebonit mi yoksa plastik mi olduğu ile ilgili bilgi sahibi olmaması fakat biliyormuş gibi davranması sonucu alıcıyı yanıltması, bu ayrımı bilen çok az satıcı olduğundan emin olun.

Akortlu klarnet bulmanın neredeyse imkansız olması.

Satın alma süreci sonrası arıza gibi durumlar ile karşılaşıldığında hızlı servis hizmetinin sağlanamaması ve hiç servis hizmeti alamamak.

Ebonit klarnetlerin içerisinden çıkan beklerin kullanılmayacak seviyede bir geometriye sahip olması ve yeni bek satın almak zorunda kalmak.

En büyük sorunlardan biri kapalı kutu gelen klarnetlerde hava kaçaklarının olması sonucunda rahat kullanılamaması ve kullanıcı yeni başlamış ise çevresinde danışabileceği kimsede yok ise sorunun kendinde olduğunu düşünerek enstrümanı çalmaktan vazgeçmesi.

Satıcıların kullanım ile ilgili bilgi sahibi olmaması veya bilgilendirme yapmaması.

Bakalit (Plastik) Klarnetler

Bakalit klarnetler, plastik hammaddeden üretilen ve en uygun fiyatlı klarnet segmentinde yer alan ürünlerdir. Plastik, müzik aletleri için çok uyumlu bir malzeme olmasa da, deneyimli bir klarnetçi tarafından kullanıldığında tatmin edici bir ton elde edilebilir. Bildiğiniz gibi, klarnet tonları kişisel farklılıklar gösterebilir.

Bu tür klarnetler, akort ve ergonomi açısından düzgün yapıldığında başlangıç seviyesindeki kullanıcılar için uygun bir seçenek olabilir. Ancak, piyasada akordu ve ergonomisi tamamen düzgün olan plastik klarnet bulmak neredeyse imkansızdır. Yalnızca bir atölye tarafından revize edilmiş klarnetlerde doğru akort ve ergonomi sağlanmış olabilir.

Paket içeriğinde sunulan ağızlık (bek), genellikle düşük kalitededir ve açıklık açısından uygun değildir; bu nedenle çoğu zaman kullanılamaz durumda olur.

Not: Bir klarnetin ebonit mi yoksa bakalit mi olduğunu kullanıcıların ayırt etmesi kolay değildir. Satıcıların da büyük bir kısmı bu ayrımı tam olarak bilmeyebilir ve genellikle kulaktan dolma bilgilerle yönlendirme yapar. Teknik bir ayrım olarak, ebonit zımparalandığında kahverengi bir toz çıkarırken plastik siyah toz üretir. Ancak, bu ayrımı anlamak için klarneti zımparalamak gerekeceğinden belirsizlik devam eder. Bu konuyla ilgili bilgilendirici bir video yakında paylaşılacaktır.

Bek Seçimi Kılavuzu

Klarnet performansında en az enstrüman seçimi kadar önemli olan bir diğer unsur da bek tercihidir. Hangi klarneti kullanıyor olursanız olun, bekinizi kendinize en uygun şekilde seçmeye özen göstermelisiniz. Ayrıca, mümkünse belirli standartlar dahilinde üretilmiş kaliteli bekleri tercih etmeniz yararlı olacaktır.

Bek Tercihinde Yapılan Hatalar

-Başkasının önerisine göre bek tercih etmek

-Beğenilen bir klarnetçinin kullandığı bekin aynısını aramak

-Sosyal medya veya internet sitelerindeki yorumlara aşırı derecede bağlı kalmak

-Pahalı bir bek almanın tüm sorunları çözeceğini düşünmek

-Bekin uzaktan tarifle açtırılması

-Her bekin bir ustanın elinden geçmesi gerektiği yanılgısı

-Açık beklerin daha iyi ton verdiği yanılgısı

-Çok sık bek değiştirmek

Farklı markalardaki aynı açıklıktaki beklerin aynı olduğunu düşünmek: Örneğin, iki farklı markanın 1,70 mm açıklığa sahip bekleri arasında ciddi farklılıklar olabilir. Bekler açıklık olarak aynı olsa bile geometrik özellikleri ve karakteristik yapıları farklılık gösterebilir.

Bek Tercihinde İzlenmesi Gereken Yol

-Klarnet çalmaya yeni başlayanlar için belirli standartlara uygun olarak üretilmiş bir bek tercih edilmelidir.

-Yeni başlayanlar çok açık bekler ile başlamamalı, en fazla 1,75 mm ve altındaki ölçülerde bekleri tercih etmelidir.

-El açması bekler yeni başlayanlar için önerilmez.

-Bek seçiminde materyalden ziyade, bekin geometrisine ve konforuna odaklanılmalıdır.

-Bek alırken deneme imkânı varsa deneyerek almak en doğru yöntemdir. Kendinize uygun olan beki bulmak zaman alabilir, ancak aynı beki belirli bir süre deneme-yanılma yoluyla tecrübe ederek en uygun beki bulabilirsiniz.

Bek ve Kamış Tercihi

-Bekin açıklığı arttıkça daha ince kamışlar tercih edilmelidir; açıklık azaldıkça ise daha kalın kamışlarla kullanılması uygundur.

-Bekin açıklığına göre çok ince kamış tercih edilmemelidir; çok ince ve çok rahat çalan kamışlar cılız bir ton oluşturur ve istenen dolgun klarnet tonunu vermez.

-Zor ses çıkaran veya çok kalın ve aşırı hava sesi yapan kamışlar tercih edilmemelidir.

-İdeal kamış, hafif dirençli olup net ses vermelidir.

-Bek Açıklıklarına Göre Kamış Numarası Belirleme

-1,47 – 1,60 mm açıklık: No: 1,25 veya No: 1,5 (genellikle 1,5)

-1,60 – 1,70 mm açıklık: No: 1,25 veya No: 1 (genellikle 1,25)

-1,70 – 1,90 mm açıklık: No: 1

-1,90 mm ve üzeri: No: 0,75

Not: Kamış numarası kişisel tercihlere göre değişiklik gösterebilir, ancak yukarıdaki bilgiler genel olarak yol gösterici olarak kullanılabilir. Ayrıca, kamışlar markaya göre de farklılık gösterebilir; bir markanın kamışı daha yumuşakken, aynı numaradaki bir başka markanın kamışı daha sert olabilir.

Klarnet Ligatürü (Bilezik) Tercihi

Bilezik, kamışı bek üzerinde sabit tutmaya yarayan bir parçadır. Ton üzerinde az da olsa etkisi bulunur. Kullanılan malzemeye bağlı olarak, klarnetin ses rengine farklı bir karakter kazandırabilir. Ancak bu değişim genellikle çok küçük bir düzeydedir; dinleyici tarafından fark edilmesi zor olsa da, klarneti çalan kişi bu farkı hissedebilir.

Ligatürler genellikle kullanılan malzemeye göre iki ana gruba ayrılır: metal ligatürler ve deri ligatürler.

Metal Ligatürler

Metal ligatürler

Yaygın tercih edilen ligatür türüdür. Daha sert ve net bir ses rengi sunma eğilimindedir.

Deri Ligatürler

Deri ligatürler, kamışı sıkmaz ve daha rahat bir şekilde sabitler. Bu tür ligatürler, klarnete daha yumuşak ve sıcak bir ses rengi kazandırır.

Bir Ligatürden Beklentiler

Bir ligatürden beklenmesi gereken temel özellikler şunlardır:

-Kamışı beke kaymayacak şekilde sabitlemelidir.

-Kamışı gereğinden fazla sıkmamalıdır; aksi halde kamışın lifleri yeterince rezonansa giremez ve ton olumsuz etkilenir.

-Sabitleme sırasında bilezik yukarı doğru kaymamalıdır.

-Kamışı sağa sola kaydırmadan, sabit bir şekilde yerleştirmelidir.

-Kamışa lokal baskı uygulamak yerine, baskıyı temas ettiği tüm noktalar arasında eşit bir şekilde dağıtmalıdır.

Ligatür Kullanımı

Metal Ligatürler:

Metal ligatürlerin vidalarını aşırı sıkmamak gerekir. Vidalar, kamışı ezmeyecek şekilde hafif sıkı bırakılmalıdır.

Ligatürler sürekli olarak bek üzerinde bırakılmamalıdır. Kullanım sonrası çıkarılmalı, temizlenmeli ve demonte bir şekilde muhafaza edilmelidir. Aksi takdirde, metal ligatürler kamışın lif yapısını bozabilir, nem nedeniyle oksitlenebilir veya bakteri üremesine yol açabilir.

Deri Ligatürler:

Deri ligatürlerin ayar vidaları çok sıkılmamalıdır. Metal ligatürler kadar sıkı bir sabitleme sağlaması beklenmemelidir; çünkü deri ligatürlerin temel özelliği kamışı daha rahat bırakmalarıdır.

Deri ligatürler aşırı sıkıldığında veya her kullanımdan sonra çıkarılarak uygun şekilde muhafaza edilmediğinde gevşeyebilir. Bu durumda, kamışı sabitlemede sorunlar ortaya çıkabilir.

Klarnet Baril Tercihi ve Tona Etkisi

Baril, klarnet ve bek arasındaki bağlantıyı sağlayan bir parçadır ve öncelikli amacı klarnetin akort dengesini sağlamaktır. Farklı materyallerden üretilen barillerin klarnetin ses rengine bir miktar etkisi olabilir; ancak bu etki çok belirgin değildir. Yani barili değiştirdiğinizde klarnetin tonu tamamen farklı bir hale gelmez. Bu etkiyi oranlayacak olursak, ses rengine yaklaşık %10 oranında bir değişim sağlayabilir.

Bir Barilden Beklentilerimiz

Bariller, mevsimsel veya kişisel faktörler nedeniyle klarnetin genel akordunun pes veya tiz kalması durumunda bu farklılığı gidermeye yardımcı olur. Eğer klarnet pes kalıyorsa daha kısa bir baril, tiz kalıyorsa daha uzun bir baril tercih edilir.

Klarnetlerde standart olarak genellikle biri kısa, diğeri uzun olacak şekilde iki baril bulunur. Sol klarnetlerde kısa ve uzun baril ölçüleri genellikle 68 mm ve 70 mm’dir. Yaz aylarında enstrümanlar tizleşme eğiliminde olduğundan, 70 mm olan uzun baril tercih edilirken, kış aylarında enstrümanlar pes kaldığı için 68 mm olan kısa baril tercih edilir.

Kişisel faktörler göz önüne alındığında, bu ölçüler bazen yetersiz kalabilir. Böyle durumlarda özel ölçülerde baril yaptırılabilir; örneğin 66 mm veya 67 mm gibi.

Bariller, klarnetin genel akordunu etkiler; tüm sesleri pesleştirir veya tizleştirir. Ancak, klarnetin kendi içindeki akort sorunlarını çözmez. Örneğin, bir nota diğerine göre pes veya tiz kalıyorsa bu, klarnetin iç akort problemidir ve herhangi bir baril ile giderilemez.